Profesjonalna pomoc
na silną zgagę

Pieczenie w przełyku - co może oznaczać i czy się go obawiać?

Pieczenie w przełyku jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów refluksu. Tak zwana zgaga występuje po jedzeniu i zazwyczaj jest bardzo uciążliwa.

Pieczenie w przełyku jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów refluksu. Tak zwana zgaga występuje po jedzeniu i zazwyczaj jest bardzo uciążliwa. Czy można jej zapobiegać? Jak leczyć refluks i towarzyszące mu uczucie palenia w przełyku, krtani a nawet gardle?

Co może oznaczać pieczenie w przełyku?

Pieczenie w przełyku jest dojmującym objawem, który istotnie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Przyczyną występowania tego typu dolegliwości jest podrażnienie błony śluzowej wyściełającej tę część przewodu pokarmowego. Są one niezwykle delikatne, a więc podatne na działanie czynników mechanicznych oraz chemicznych. Pieczenie w przełyku podczas jedzenia powodowane może być bezpośrednio spożywaniem bardzo ostrych lub bardzo kwaśnym produktów, a także urazem powstałym w wyniku połknięcia np. fragmentu kości lub twardej skórki od chleba. Jeśli jednak pieczenie w przełyku i klatce piersiowej występuje nie w trakcie posiłku, lecz po jego zakończeniu, można podejrzewać występowanie poważniejszych zaburzeń w funkcjonowaniu tej części układu pokarmowego, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy i towarzysząca mu zgaga. Co kryje się pod tymi pojęciami?

Pieczenie w przełyku - czy to zgaga?

Zgaga to palenie w przełyku. Termin ten nie oznacza odrębnej jednostki chorobowej, lecz objaw definiowany jako uczucie silnego pieczenia w górnej części przewodu pokarmowego – przede wszystkim w przełyku, ale też w położonych wyżej krtani i gardle.

Nieprzyjemne doznania mogą promieniować na całą okolicę zamostkową (środek klatki piersiowej), nadbrzusze, a w skrajnych przypadkach obejmują nawet szczękę i żuchwę. Niekiedy towarzyszy temu ból brzucha, możliwe są nudności, a także ogólne rozdrażnienie.

Uczucie pieczenia w gardle i przełyku często jest tak silne, że istotnie upośledza różnego typu aktywności życiowe. Skąd się bierze zgaga? Czy jest groźna? Czy należy ją leczyć?

Pieczenie w przełyku a refluks

Permanentna zgaga, czyli nawracające, ciągłe pieczenie w gardle i przełyku po kolejnych posiłkach, stanowi typowy objaw refluksu żołądkowo - przełykowego. Jest to zaburzenie polegające na cofaniu się zakwaszonych treści pokarmowych z żołądka w górę układu trawiennego, do przełyku, a często nawet dalej, aż do jamy ustnej.

Główną jego przyczyną jest niesprawne funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku, będącego czynnościowym przewężeniem powstałym wskutek skurczu znajdujących się w tym miejscu mięśni gładkich. Prawidłowo działający zwieracz powinien rozluźniać się jedynie w momencie przełykania pokarmu, tak by umożliwić jego wprowadzenie do żołądka. U osób dotkniętych refluksem, jedzenie przedostaje się jednak przez owo przewężenie także w drugą stronę, z żołądka ku górze. Co ważne, w takiej sytuacji do przełyku trafia pokarm wstępnie strawiony i wymieszany z sokiem żołądkowym, który ma silnie kwasowy odczyn (efekt zawartości kwasu solnego). Błona śluzowa górnej części układu trawiennego nie jest przystosowana do kontaktu z substancjami o tak niskim pH. Stąd właśnie podrażnienie, pieczenie w przełyku i odbijanie.

Kiedy do lekarza z pieczeniem w przełyku?

Nawracające po każdym posiłku pieczenie przełyku należy skonsultować z lekarzem, a w razie konieczności powinno się też wykonać badania potwierdzające lub wykluczające wstępne rozpoznanie, takie jak:

• pH-metria, czyli diagnostyka z użyciem specjalnej sondy mierzącej stężenie jonów wodorowych w przełyku (podwyższone w sytuacji, gdy z żołądka zarzucana jest treść zakwaszona kwasem solnym, zbudowanym z cząstek wodoru i chloru)
• gastroskopia, czyli szczegółowe badanie endoskopowe pozwalające zobrazować górny odcinek układu pokarmowego.

Warto pamiętać, że refluks klasyfikowany jest jako zaburzenie, w terminologii medycznej często określane mianem GER (skrót od angielskiego gastroesophageal reflux). Oprócz tego istnieje także choroba refluksowa (GERD od ang. gastroesophageal reflux disease), definiowana jako występowanie uporczywych objawów i/lub powikłań refluksu (przyjmuje się, że zgaga staje się uporczywa, jeśli występuje 2 razy w tygodniu lub częściej). Schorzenie to, jeśli nie jest leczone, może skutkować wystąpieniem groźnych powikłań, takich jak choćby rak gruczołowy przełyku.

Sposoby na pieczenie w przełyku

Co ważne, w wielu przypadkach można eliminować piecznie w przełyku domowymi sposobami, poprzez modyfikację stylu życia oraz diety. Jak podają specjaliści ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, na refluks zaleca się:

• unikać pracy i innych aktywności w pozycji zgiętej;
• nie kłaść się do łóżka po posiłku;
• spać z lekko uniesioną głową;
• ograniczyć kontakt z czynnikami stresogennymi;
• dbać o właściwą masę ciała;
• jeść regularnie (5 razy dziennie, w odstępach co 2-3 godziny), w umiarkowanych porcjach, nie łapczywie;
• unikać potraw gorących, ostrych i kwaśnych, aby dodatkowo nie drażnić przełyku;
• wykluczyć produkty pobudzające produkcję soków trawiennych, takie jak:
  -mocne rosoły i buliony,
  -potrawy smażone i pieczone,
  -pokarmy pikantne, kwaśne, słone, bardzo słodkie
  -mięsa i ryby konserwowane,
  -wyroby marynowane i wędzone,
  -napoje kwaśne i gazowane,
  -używki, w tym kawa, alkohol, papierosy,
• spożywać produkty lekkostrawne, nie pobudzające produkcji soków trawiennych, nie zawierające dużych ilości błonnika, bogate w białko, takie jak m.in. sery, jaja, pieczywo pszenne, chude mięso. Wskazane są dania gotowane zamiast smażonych i pieczonych.

Tego typu działania można wesprzeć stosując leki dostępne w aptekach bez recepty (OTC). W przypadku refluksu, współcześnie stosuje się przede wszystkim tzw. inhibitory pompy protonowej, takie jak omeprazol. Są to substancje hamujące transport jonów wodorowych (H+) wytwarzanych przez gruczoły błony śluzowej żołądka. W ten sposób ograniczone zostają możliwości ich łączenia się z jonami chlorkowymi (Cl-) co zapobiega produkcji większych ilości kwasu chlorowodorowego, zwanego solnym (HCl). Dzięki temu treści zarzucane z żołądka do przełyku są znacznie mniej zakwaszone i drażniące dla błony śluzowej.

Autor: Piotr Brzózka

Konsultacja merytoryczna: lekarz gastrolog Ewa Walecka-Kapica

Źródła:
• Maria Korzonek, Agnieszka Dziergas, Magdalena Kuczyńska, Choroba refluksowa przełyku (GERD) — problem wciąż aktualny, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 5, 201–210
• Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk, Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 1, 26–31
• Dieta w chorobie refluksowej, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/60-ds-18-dieta-w-chorobie-refluksowej/file, data dostępu 05 07 2021.